Τον Δεκέμβριο του 2023, το WWF σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε ερωτηματολόγιο στα κόμματα που μετέχουν ήδη στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς και στα εθνικά κοινοβούλια που πρόκειται να διεκδικήσουν την ψήφο των ευρωπαίων πολιτών στις ευρωεκλογές του ερχόμενου Ιουνίου. Κύριος στόχος του ερωτηματολογίου ήταν να διερευνηθούν οι θέσεις των κομμάτων που ζητούν την ψήφο των Ευρωπαίων πολιτών σε σχέση με τα πιο κρίσιμα ζητήματα περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής, αλλά και να δοθεί εγκαίρως στους ψηφοφόρους άμεση πρόσβαση σε σημαντική πληροφορία για όσα μπορούν να περιμένουν από τους μελλοντικούς Ευρωπαίους εκπροσώπους τους.
Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, το ερωτηματολόγιο στάλθηκε από το WWF Ελλάς στα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή των Ελλήνων και/ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς επίσης και στους ανεξάρτητους ευρωβουλευτές. Το ερωτηματολόγιο διατυπώνει προτεραιότητες σε 18 κρίσιμα πεδία ευρωπαϊκών πολιτικών που αφορούν τα φυσικά οικοσυστήματα, την κλιματική σταθερότητα, τα διατροφικά συστήματα, τη γεωργία και την αλιεία, την οικονομία, την ενέργεια, και τα περιβαλλοντικά δικαιώματα.
Από τα οκτώ ελληνικά κόμματα που έλαβαν το ερωτηματολόγιο, απάντησαν τα τέσσερα, ενώ από τους δύο ανεξάρτητους ευρωβουλευτές, απάντησε ο ένας. Συγκεκριμένα, το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από τα κόμματα Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, Νέα Αριστερά, καθώς και από τον ευρωβουλευτή Πέτρο Κόκκαλη (εκπροσωπώντας τον ΚΟΣΜΟ). Αντίστοιχα, τα κόμματα που δεν απάντησαν είναι το ΚΚΕ, η Ελληνική Λύση, η Νίκη, και η Πλεύση Ελευθερίας.
O KOΣΜΟΣ είναι το μόνο κόμμα στην Ελλάδα που ανάπτυξε εκτενώς τις θέσεις του.
Οι απαντήσεις του ΚΟΣΜΟΥ στο ερωτηματολόγιο:
1. Διατήρηση και ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Δεσμεύεται το κόμμα σας να υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία κατά τα
επόμενα 5 χρόνια, καθώς και να στηρίξει επιπρόσθετη και πιο ισχυρή κλιματική και περιβαλλοντική νομοθεσία προκειμένου να τηρηθούν οι δεσμεύσεις που έχουν τεθεί στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία;
Ο ΚΟΣΜΟΣ είναι ένα νέο κόμμα που στοχεύει στην συμμετοχή στην διακυβέρνηση της
Ελλάδας, με στόχο την Δίκαιη Πράσινη Μετάβαση, η οποία προϋποθέτει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την Ελλάδα, την Ελληνική Πράσινη Συμφωνία. Η Ελληνική Πράσινη Συμφωνία είναι ένα εφικτό αλλά και αναγκαίο πολιτικό σχέδιο για να μπορέσει η Ελλάδα να συμβάλει με τον πιο δυναμικό τρόπο στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την άρση της. Με γνώμονα την βασική
αρχή «Πάντων χρημάτων μέτρον Άνθρωπος», όπως πρότεινε ο Πρωταγόρας πριν από 2500 χρόνια. Η Ελληνική Πράσινη Συμφωνία αντλεί έμπνευση από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, αλλά είναι πιο τολμηρή. Η κεντρική φιλοσοφία της Ελληνικής Πράσινης Συμφωνίας είναι ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας και αλληλεγγύης, το οποίο θα εφαρμόζει όμως ένα ευρύ φάσμα πολιτικών βιωσιμότητας και αειφορίας, τόσο αυτών που απορρέουν από την πλήρη
εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όσο και πιο τολμηρών και δυναμικών πολιτικών, που απορρέουν από τον στόχο για κλιματική ουδετερότητα το 2040 αντί για το 2050, δηλαδή μιας Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας 2.0 την εφαρμογή της οποίας θα διεκδικήσει ο ΚΟΣΜΟΣ.
2. Επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας.
Ποιο επίπεδο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου έως το 2040
δεσμεύεται το κόμμα σας ότι θα επιδιώξει να κατοχυρωθεί σε επίπεδο ΕΕ;
Το κόμμα μας αμφισβητεί τόσο την εφαρμογή της μεθοδολογίας και ορθότητας των τιμών καταγραφής μείωσης των «καθαρών εκπομπών» σε εθνικό επίπεδο, όσο και την επάρκεια πλέον του νομικά κατοχυρωμένου στόχου μείωσης κατά 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, αμφισβητεί την φερεγγυότητα των τιμών εκπεμπόμενων ρύπων, την φερεγγυότητα των δεδομένων υπολογισμού απορροφήσεων άνθρακα (NIR: LULUCF) και την ορθότητα των στοιχείων που προβάλλονται στο προσχέδιο τη αναθεωρημένης έκδοσης του ελληνικού ΕΣΕΚ (2023). Επίσης, το κόμμα μας υποστηρίζει το περιεχόμενο της γνωμοδότησης του Ευρωπαϊκού Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για την Κλιματική Αλλαγή περί πρόωρης εξάντλησης του μεριδίου της ΕΕ που της αναλογεί από τον παγκόσμιο προϋπολογισμό εκπομπών, γνωμοδότηση που εκδόθηκε με βάση εθνικά στοιχεία που παρείχε η Ελλάδα και τα οποία το κόμμα μας αμφισβητεί προς το δυσμενέστερο. Η πραγματικότητα απαιτεί πιο τολμηρά βήματα και το κόμμα μας δεσμεύεται για την
ανάπτυξη ισχυρότερων πολιτικών που θα εξασφαλίσουν την πραγματική επίτευξη του νομικά κατοχυρωμένου στόχου (55%) έως το 2030, πηγαίνοντας όμως και ένα βήμα παραπέρα, διεκδικώντας την κατοχύρωση της κλιματικής ουδετερότητας στην ΕΕ έως το 2040.
3. Τέλος στη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Δεσμεύεται το κόμμα σας για τη θέσπιση βραχυπρόθεσμου και νομικά δεσμευτικού
χρονικού στόχου για το τέλος της χρήσης άνθρακα, αερίου και του πετρελαίου, με αυτή τη σειρά;
Το 39,4% του ενεργειακού μείγματος της Ε.Ε. προήλθε το 2022 από ΑΠΕ, το 38,7% από
ορυκτά καύσιμα και το 21,9% από πυρηνική ενέργεια. Η ανάγκη άμεσης περαιτέρω μείωσης του ποσοστού συμμετοχής των ορυκτών καυσίμων στο ενεργειακό μείγμα και η επιτάχυνση του μετασχηματισμού του ενεργειακού μοντέλου αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος και ενός ανθεκτικού στην κλιματική αλλαγή πλανήτη. Οι ΑΠΕ, αντίθετα, αποτελούν την φθηνότερη μορφή ενέργειας και διασφαλίζουν οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη και προσβάσιμη ενέργεια. Ο ΚΟΣΜΟΣ στοχεύει στην μετάβαση σε ένα ανανεώσιμο και δίκαιο σύστημα ενέργειας, που θα λειτουργεί εντός των οικολογικών ορίων της κάθε περιοχής αλλά και του πλανήτη, καλύπτοντας παράλληλα τις ανάγκες της κοινωνίας. Αναβαθμίζουμε την ενέργεια σε κοινωνικό αγαθό εν μέσω και απέναντι στην κλιματική κρίση, ως σημαντικό μέρος του ζωτικού μας συστήματος, που απαιτεί βιώσιμη και δίκαιη διαχείριση. Κεντρική επιλογή του ΚΟΣΜΟΥ για ένα βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο είναι οι ΑΠΕ. Το κόμμα μας δεσμεύεται να πιέσει προς την κατεύθυνση της πλήρους και σταδιακής απεξάρτησης από τον άνθρακα έως το 2025, του πετρελαίου έως το 2035 και του φυσικού αερίου έως το 2035.
4. Μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων.
Υποστηρίζει το κόμμα σας την υιοθέτηση νέας νομοθεσίας που θα θέτει ολοκληρωμένους και επιστημονικά τεκμηριωμένους ποσοτικούς στόχους, ώστε να ενισχυθεί η βιωσιμότητα σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων;
Η καλή και υγιεινή διατροφή είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ποιότητα ζωής. Ο ΚΟΣΜΟΣ στοχεύει η καλή διατροφή να είναι εφικτή για όλες και όλους. Η υπάρχουσα νομοθεσία δεν επαρκεί, χρειαζόμαστε νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία να διασφαλίζει ένα π ανώτερο επίπεδο βιωσιμότητας στην παραγωγή και σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων.
Θέτουμε τον στόχο για μείωση της κατανάλωσης κρέατος (π.χ., μείωση της κατανάλωσης κρέατος κατά 50% μέχρι το 2030), ιδίως για βοδινό και χοιρινό κρέας, των οποίων η παραγωγή επιβαρύνει πολύ τις εκπομπές άνθρακα.
Επίσης, διεκδικούμε νέες, πανευρωπαϊκές ετικέτες με σαφή και διακριτή σήμανση, έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να αξιολογούν άμεσα τι αγοράζουν. Θέλουμε τα τρόφιμα να είναι απαλλαγμένα από χημικά κατάλοιπα, όπως φυτοφάρμακα και ορμονικές ουσίες. Χρειάζεται να δημιουργηθούν κίνητρα για καλύτερη διατροφή στην σίτιση σε χώρους εκπαίδευσης και κοινωνικής πρόνοιας, όπως οι παιδικοί σταθμοί, τα σχολεία και τα νοσοκομεία, εισάγοντας τον κανόνα για υποχρεωτικές πράσινες δημόσιες προμήθειες. Το φαγητό πρέπει να ανήκει στο πιάτο και όχι στον κάδο απορριμμάτων. Διεκδικούμε λήψη νομικά δεσμευτικών μέτρων για τη μείωση των αποβλήτων τροφίμων
στο μισό έως το 2030.
5. Μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής.
Υποστηρίζει το κόμμα σας την αναθεώρηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) σύμφωνα με τη Στρατηγική της ΕΕ "Από το αγρόκτημα στο πιάτο" και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και την ανακατεύθυνση της στήριξης των αγροτών προς τη μετάβασή τους σε αγρο-οικολογικές πρακτικές;
Ο ΚΟΣΜΟΣ διεκδικεί την ισχυρή στήριξη των αγροτών για τη μετάβαση του πρωτογενή
τομέα της Ε.Ε. σε αγρο-οικολογικές πρακτικές, στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», μέσω της πράσινης αναθεώρησης της ΚΓΠ μετά το 2027.
Καθώς οι πόροι της ΚΑΠ βαίνουν διαρκώς μειούμενοι, μια τέτοια δυναμική μετάβαση θα πρέπει να οργανωθεί με συστηματικό τρόπο, έτσι ώστε οι ενισχύσεις των αγροτών που συνδέονται με περιβαλλοντικές δράσεις και οι υπόλοιπες ενισχύσεις, τόσο μεταξύ των δύο Πυλώνων της ΚΓΠ, όσο και στο εσωτερικό του κάθε Πυλώνα χωριστά, να συνδυαστούν επιτυχώς. Επιπλέον, μια τέτοια μετάβαση προϋποθέτει την αξιολόγηση της
αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των πρακτικών στην τρέχουσα ΚΑΠ 2023-2027, προκειμένου οι όποιες αγρο-οικολογικές πρακτικές στην ΚΑΠ μετά το 2027, ταυτόχρονα με την αειφορία, να διασφαλίζουν την επισιτιστική επάρκεια, την διατροφική ασφάλεια, την ποιότητα των προϊόντων και βέβαια το βιώσιμο εισόδημα των παραγωγών και την ισόρροπη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών της Ε.Ε. Ο ΚΟΣΜΟΣ είναι υπέρμαχος της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και θα συμβάλει στο διάλογο ανακατεύθυνσης της στήριξης των αγροτών σε ουσιαστικές και εφικτές αγρο-οικολογικές πρακτικές, στο πλαίσιο της ΚΓΠ μετά το 2027.
6. Υιοθέτηση πλαισίου για την κλιματική ανθεκτικότητα.
Υποστηρίζει το κόμμα σας τη θέσπιση ενός νέου πλαισίου που θα αποτελείται από νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα για την προώθηση της κλιματικής ανθεκτικότητας, με στόχο την ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων για την προστασία της κοινωνίας μας από κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα;
Η θέσπιση ενός νέου πλαισίου για την προώθηση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή, με νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα, κρίνεται απαραίτητη. Το νέο αυτό πλαίσιο θα πρέπει να θέσει νέες προδιαγραφές για την προσαρμογή, με βάση την οικοσυστημική προσέγγιση (ecosystem approach), χρησιμοποιώντας τη φύση ως ρυθμιστικό παράγοντα για τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και τις πυρκαγιές.
Οι νέες αυτές προδιαγραφές θα πρέπει να προστεθούν στην υφιστάμενη περιβαλλοντική νομοθεσία, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση και την κρίση της βιοποικιλότητας παράλληλα.
Ο ΚΟΣΜΟΣ κρίνει επίσης απαραίτητο, αντί για ad hoc λύσεις, έναν μόνιμο ευρωπαϊκό μηχανισμό ζημιών και απωλειών για την αποκατάσταση των βλαβών , οι πόροι του οποίου θα πρέπει να ανταποκρίνονται στην σημερινή πραγματικότητα, καθώς οι απώλειες και οι ζημιές που προκαλούνται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλληλεγγύης. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη χρειάζεται άμεσα νέα εργαλεία πολιτικής προστασίας και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μια επόμενη Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία 2.0 (Green Deal 2.0), με επίκεντρο την ανθεκτικότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη, είναι πλέον κατεπείγουσα ανάγκη.
7. Αύξηση των επενδύσεων για τη φύση και τους ανθρώπους.
Υποστηρίζει το κόμμα σας την αύξηση των ευρωπαϊκών και εθνικών επενδύσεων στη φύση, σε τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως;
Κάθε ευρώ που δαπανάται για την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης αποφέρει πολλαπλάσια οικονομικά οφέλη, υπάρχει ωστόσο κενό στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για τη φύση, κενό που αναμένεται να γίνει μεγαλύτερο λόγω των νέων υποχρεώσεων που θα προκύψουν από το νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης. Για να μπορέσει να καλυφθεί αυτό το κενό, οι ευρωπαϊκές και εθνικές επενδύσεις στη φύση θα πρέπει, χωρίς αμφιβολία, να αυξηθούν σε τουλάχιστον 50 δισ. ευρώ ετησίως. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η δημιουργία ενός νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου για τις δραστηριότητες Αποκατάστασης της Φύσης που θα συμπεριλαμβάνει ενσιχύσεις και οικονομική στήριξη σε όσους ασχολούνται με αυτές (γεωργοί, αλιείς, δασολόγοι, κοινότητες και συλλογικότητες, εθελοντές - , ανάλογα με την περιοχή), ενώ, επιπλέον, οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν το μερίδιο του ΑΕΠ που επενδύεται στη φύση. Τέλος, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν τη δημιουργία καινοτόμων χρηματοδοτικών μηχανισμών, οι οποίοι θα μπορέσουν να ενεργοποιηθούν μετά από μελέτη και αναλυτικότερη εκτίμηση σχετικά με τα οφέλη που θα προκύψουν από την προστασία και αποκατάσταση της φύσης.
8. Εφαρμογή του παγκόσμιου πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα.
Δεσμεύεται το κόμμα σας για την προστασία των φυσικών περιοχών και την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα και του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα, μετατρέποντας τις εθελοντικές δεσμεύσεις σε νομικά δεσμευτικούς στόχους για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ;
Η Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα για το 2030 περιέχει τη δέσμευση για τη δημιουργία ενός συνεκτικού και αποτελεσματικά διαχειριζόμενου δικτύου προστατευόμενων περιοχών. Το δίκτυο αυτό θα πρέπει, μέχρι το 2030, να καλύπτει τουλάχιστον το 30% της χερσαίας και το 30% της θαλάσσιας έκτασης της ΕΕ και να περιλαμβάνει τουλάχιστον το ένα τρίτο των αυστηρά προστατευόμενων περιοχών. Τα κράτη μέλη έπρεπε να υποβάλουν τις δεσμεύσεις τους σχετικά με τη συμβολή τους στο παραπάνω δίκτυο, καθώς επίσης και να δεσμευτούν ότι η κατάσταση του 30% των ειδών και των οικοτόπων που προστατεύονται και δε βρίσκονται σήμερα σε ευνοϊκή κατάσταση, θα βελτιωθεί, ενώ η κατάσταση όλων των υπολοίπων προστατευόμενα ειδών και οικοτόπων δεν θα επιδεινωθούν.
Οι εθελοντικές αυτές δεσμεύσεις αποτελούσαν σημαντικό μέρος της στρατηγικής, τα περισσότερα κράτη-μέλη όμως έχουν χάσει ακόμη και την παραταθείσα προθεσμία για την υποβολή τους, επικαλούμενα έλλειψη δεδομένων, έλλειψη ικανότητας εμπειρογνωμόνων και καθυστερήσεις στην διαδικασία έγκρισης από τις κυβερνήσεις. Η εθελοντική προσέγγιση λοιπον είναι αναποτελεσματική ως μέθοδος. Ο ΚΟΣΜΟΣ δεσμεύεται οι εθελοντικές δεσμεύσεις χωρίς καθυστέρηση, να μετατραπούν σε νομικά δεσμευτικούς στόχους για όλα τα κράτη μέλη.
9. Ανακατεύθυνση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων και άλλων περιβαλλοντικά
επιβλαβών επιδοτήσεων προς την πράσινη μετάβαση.
Δεσμεύεται το κόμμα σας για ανακατεύθυνση των ευρωπαϊκών και εθνικών επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων και άλλων περιβαλλοντικά επιβλαβών επιδοτήσεων προς την πράσινη μετάβαση, με πρωταρχική εστίαση στη βοήθεια των ευάλωτων ατόμων και των βασικών οικονομικών τομέων;
Η Ε.Ε. συμμετέχει στη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, ωστόσο οι επιδοτήσεις προς τις ΑΠΕ υστερούν σε σχέση με αυτές των ορυκτών καυσίμων.
Οι συνολικές επιδοτήσεις στον τομέα της ενέργειας στην Ε.Ε. ανήλθαν σε 390 δισ. ευρώ το 2022., με τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων να φτάνουν τα 123 δισ. ευρώ και τις οι επιδοτήσεις για ΑΠΕ στα 88 δισ. ευρώ το 2020. Ο ΚΟΣΜΟΣ προτείνει να αυξηθούν οι επιδοτήσεις προς τις ΑΠΕ και να μειωθούν και σταδιακά να εξαλειφθούν εκείνες των ορυκτών καυσίμων. Ο ΚΟΣΜΟΣ δεσμεύεται να ασκήσει πίεση στους ευρωπαϊκούς φορείς για την ανακατεύθυνση των ευρωπαϊκών και εθνικών επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων προς την ‘’πράσινη’’ μετάβαση. Επίσης, δεσμεύεται να ασκήσει πίεση προς την ΕΚΤ ώστε να απαγορευτούν τα έμμεσα προγράμματα επιδότησης ορυκτών καυσίμων (προγράμματα επιβράβευσης καταναλωτών από τις εμπορικές τράπεζες ανα την Ευρώπη) και να αντικατασταθούν από προγράμματα επιβράβευσης ΑΠΕ, εγκεκριμένα από την ΕΕ προγράμματα αντιστάθμισης των ρύπων που εκλύονται κατά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, αλλά και προγράμματα ενίσχυσης ευάλωτων ατόμων.
Επίσης, δεσμεύεται να ασκήσει πίεση προς την ΕΚΤ ώστε να απαγορευτούν τα έμμεσα προγράμματα επιδότησης ορυκτών καυσίμων (προγράμματα επιβράβευσης καταναλωτών από τις εμπορικές τράπεζες ανα την Ευρώπη, όπως οι επιβραβεύσεις με εξαργυρώσιμους σε ευρώ πόντους όταν γεμίζει κανείς το ρεζερβουάρ) και να αντικατασταθούν από προγράμματα επιβράβευσης ΑΠΕ, εγκεκριμένα από την ΕΕ προγράμματα αντιστάθμισης των ρύπων που εκλύονται κατά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, αλλά και προγράμματα ενίσχυσης ευάλωτων ατόμων.
10. Προώθηση των βιώσιμων επενδύσεων.
Δεσμεύεται το κόμμα σας να επεκτείνει το πλαίσιο της ΕΕ για τη βιώσιμη οικονομία προσθέτοντας δύο κατηγορίες που βοηθούν στη διαφοροποίηση μεταξύ "ενδιάμεσων" και "μη βιώσιμων" οικονομικών δραστηριοτήτων, εκτός από τις ήδη καθορισμένες "βιώσιμες" δραστηριότητες;
Η κατηγοριοποίηση σε "βιώσιμες", "ενδιάμεσες", και "μη βιώσιμες" δραστηριότητες μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά οφείλει να υλοποιηθεί με προσοχή και συνεκτικότητα.
Για να είναι αποτελεσματική πρέπει να κατηγοριοποιήσει τις οικονομικές δραστηριότητες με τέτοιο τρόπο που θα παρέχει περισσότερες πληροφορίες ώστε να ενθαρρύνουν τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές.
Τα κρίσιμα θέματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι:
Ορισμός Κριτηρίων:
Δημιουργία ενός συστήματος τριών κατηγοριών με ορισμό σαφών κριτηρίων για το πώς κατηγοριοποιούνται οι δραστηριότητες σε κάθε κατηγορία. Κριτήρια Μετρησιμότητας:
Διασφάλιση ότι τα κριτήρια για την κατηγοριοποίηση θα είναι μετρήσιμα και εφαρμόσιμα. Αυτό είναι σημαντικό για την αξιολόγηση της προόδου και τη διασφάλιση της διαφάνειας. Διαχείριση Μεταβατικών Καταστάσεων:
Οι δραστηριότητες που κατατάσσονται ως "ενδιάμεσες" και θα αντιμετωπίσουν διαφορετικές προκλήσεις χρήζουν μεγαλύτερης προσοχής στη διαχείριση της μετάβασης. Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση:
Το νέο πλαίσιο για τη βιώσιμη οικονομία απαιτεί συστηματική ενημέρωσης και ευαισθητοποίηση όλων των ενδιαφερόμενων φορέων για το νέο σύστημα ταξινόμησης.
Οι ζητούμενες βιώσιμες πρακτικές ωστόσο δεν μπορεί να υλοποιηθούν στην Ελλάδα χωρίς την ολοκλήρωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (για την απουσία του οποίου -με ευθύνη των κυβερνήσεων της ΝΔ- η Ελλάδα έχει παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) και των σχετικών εφαρμοστικών νόμων.
11. Επίτευξη του στόχου για 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τι ποσοστό στο μερίδιο της ανανεώσιμης ενέργειας στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση της ΕΕ δεσμεύεται το κόμμα σας να κατοχυρωθεί στο δίκαιο της ΕΕ;
Το 2022 το 39,4% του ηλεκτρικού ενεργειακού μείγματος της Ε.Ε. προήλθε από ΑΠΕ, το 38,7% από ορυκτά καύσιμα και το 21,9% από πυρηνική ενέργεια. To μερίδιο των ΑΠΕ στο μείγμα παραγόμενης ενέργειας της Ε.Ε. έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί από το 2004 και συνεχίζει να αυξάνεται, με στόχο η Ένωση να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.
Τον Μάρτιο του 2023, η Ε.Ε. πρότεινε την αναθεώρηση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού για να επιταχύνει την στροφή προς τις ΑΠΕ, να προστατευτούν οι καταναλωτές και να ενδυναμωθεί η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Ο στόχος του 42,5% έως το 2030 για το μερίδιο των ΑΠΕ στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση της Ευρώπης, με προοπτική για 45%, είναι απολύτως εφικτός, εφόσον υλοποιηθούν όλες οι απαραίτητες επενδύσεις και εφαρμοστούν οι εξαγγελόμενες πολιτικές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, η απανθρακοποίηση θα πρέπει να έχει επιτευχθεί νωρίτερα από το 2050 (ο ΚΟΣΜΟΣ προτείνει το 2040), γεγονός που συνεπάγεται πως οι στόχοι για το 2030 θα πρέπει να είναι αρκετά πιο φιλόδοξοι.
12. Φιλική προς τη φύση ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Θα επιδιώξει το κόμμα σας να αντιστρέψει την κατάργηση των κανόνων προστασίας του
περιβάλλοντος της οδηγίας για τις ΑΠΕ, και να διασφαλίσει παράλληλα την αντιμετώπιση της κρίσης του κλίματος και της βιοποικιλότητας;
Ο ΚΟΣΜΟΣ δεσμεύεται να πιέσει για την διασφάλιση των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος και μάχεται για την αντιμετώπιση της κρίσης του κλίματος και της βιοποικιλότητας.
Το 2022 ήταν έτος ρεκόρ για την εγκατεστημένη νέα ηλιακή φωτοβολταϊκή ισχύ (+ 41 GW), η οποία ήταν κατά 60 % μεγαλύτερη από το 2021 (26 GW). Παρόμοια εικόνα υπήρξε και για τη χερσαία και υπεράκτια αιολική ισχύ (45 % μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύς σε σύγκριση με το 2021), μεταξύ άλλων χάρη στην επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, όπως σημειώνεται στο Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την αιολική ενέργεια, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2023.
Ο στόχος της Ε.Ε. για ΑΠΕ τουλάχιστον 42,5 % έως το 2030 θα απαιτήσει αύξηση της εγκατεστημένης δυναμικότητας από 204 GW το 2022 σε πάνω από 500 GW το 2030. Οι διαδικασίες εγκατάστασης νέων σταθμών ΑΠΕ θα πρέπει να επιταχυνθούν.
Για να μην υπάρξει ζημία για το περιβάλλον από την περαιτέρω ανάπτυξη ΑΠΕ, θα πρέπει όλα τα κράτη-μέλη να επικαιροποιήσουν ή και να εκπονήσουν χωροταξικά σχέδια (χερσαία και θαλάσσια), μέσω διαφανών και δημοκρατικών διαδικασιών, με ουσιαστική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όλα τα περιβαλλοντικά ζητήματα, που ανακύπτουν μέσα από την εκπόνηση των περιβαλλοντικών μελετών. Για την Ελλάδα είναι κρίσιμος και επείγει ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, ο οποίος εκκρεμεί.
13. Επιτάχυνση της προόδου προς μια καλή κατάσταση των ποταμών, των λιμνών και
των υπόγειων υδάτων.
Θα δεσμευτεί το κόμμα σας να πιέσει τα κράτη μέλη να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και να επιταχύνουν την πρόοδο προς την επίτευξη του στόχου της οδηγίας πλαίσιο για τα ύδατα για καλή κατάσταση των ποταμών, λιμνών και υπόγειων υδάτων το 2027;
Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, έχει ως στόχο την επαναφορά όλων των ευρωπαϊκών υδάτων (λίμνες, ποτάμια, υπόγεια ύδατα) σε καλή κατάσταση έως το 2027. Εφαρμόζεται όμως ανεπαρκώς από τα κράτη μέλη, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη πολιτικής βούλησης και στη μη εξασφάλιση πόρων προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά και στην έλλειψη συνοχής μεταξύ της πολιτικής για τα ύδατα και των τομεακών πολιτικών της ΕΕ.
Ο ΚΟΣΜΟΣ θέτει σε προτεραιότητα τα ποτάμια ελεύθερης ροής, τα οποία ενισχύουν την ανθεκτικότητα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (όπως οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές) και η προστασία τους συμβάλει στην ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας των γλυκών νερών, όπως αναφέρεται και στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για το 2030. Επιπλέον, οι υγρότοποι είναι από τα πιο πλούσια σε άνθρακα οικοσυστήματα που θα πρέπει να τεθούν υπό καθεστώς αυστηρής προστασίας έως το 2030. Στην πορεία προς την κλιματική ανθεκτικότητα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, Ο ΚΟΣΜΟΣ θα πιέσει ώστε τα κράτη μέλη να επιταχύνουν το βηματισμό προς την πλήρη εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα ύδατα.
14. Καλύτερη εφαρμογή της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.
Θα δεσμευτεί το κόμμα σας να εφαρμόσει πλήρως την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, για τον τερματισμό της υπεραλίευσης και την εφαρμογή της διαχείρισης της αλιείας με βάση το οικοσύστημα;
Ο ΚΟΣΜΟΣ δεσμεύεται στον στόχο για τερματισμό της υπεραλίευσης και την εφαρμογή της διαχείρισης της αλιείας με βάση το οικοσύστημα, προτάσσοντας την υιοθέτηση σχημάτων συμμετοχικής διαχείρισης της αλιείας και προσβλέποντας ταυτόχρονα στη βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών του αλιευτικού κλάδου στην Ε.Ε..
Η πρωταρχική επιδίωξη είναι η εμπόδιση της υπεραλίευσης. Χρειαζόμαστε μέτρα για εγγυημένη αποτροπή, τόσο σε ό,τι αφορά τις πάγιες πρακτικές και δραστηριότητες του αλιευτικού στόλου όσο και τις αλιευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν σε προστατευόμενα ενδιαιτήματα. Παράλληλα χρειαζόμαστε μέτρα ισχυρού ελέγχου των παραβατικών πρακτικών αλίευσης σε σχέση με το είδος, το μέγεθος και τις επιτρεπόμενες ποσότητες των αλιευμάτων, τον έλεγχο τήρησης των χωροχρονικών περιορισμών και των παραβάσεων μεγέθους και τύπου των αλιευτικών εργαλείων.
Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για την ανάκτηση από τους βυθούς των απολεσθέντων και εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων, ιδίως διχτυών και παγίδων που συνεχίζουν να εγκλωβίζουν θαλάσσιους οργανισμούς και να σταματήσει η αλίευση των «παρεμπιπτόντων αλιευμάτων», δηλαδή των μη εμπορεύσιμων ψαριών ή και άλλων ειδών (π.χ. θαλάσσια θηλαστικά, χελώνες, καρχαρίες, θαλασσοπούλια), που πιάνονται στα δίχτυα και συχνά απορρίπτονται νεκρά στην θάλασσα.
15. Ενσωμάτωση της οικοσυστημικής προσέγγισης σε όλες τις θαλάσσιες πολιτικές.
Υποστηρίζει το κόμμα σας την προσαρμογή των θαλάσσιων πολιτικών της ΕΕ ώστε να ευθυγραμμιστούν με τους στόχους για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, για την προώθηση μίας βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας;
Ο ΚΟΣΜΟΣ υποστηρίζει τις θαλάσσιες πολιτικές της ΕΕ που στοχεύουν στην προώθηση της βιώσιμης γαλάζιας οικονομία, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, τη διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων.
Οι θαλάσσιες πολιτικές της ΕΕ οι οποίες ευθυγραμμίζονται με τους στόχους για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα είναι οι ακόλουθες:
Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική (MSFD)
Οδηγία Πλαίσιο για την Πολιτική Περί Υδάτων (WFD)
Οδηγία για τη Στρατηγική για τον Ανανεώσιμο Ήλιο (RES Directive) και την Οδηγία για την Αιολική Ενέργεια (WMD)
Οδηγία για τη Συλλογή και Διαχείριση Πληροφοριών Περί Περιβάλλοντος (INSPIRE)
Ο ΚΟΣΜΟΣ επιδιώκει την περαιτέρω ανάπτυξη των θαλάσσιων πολιτικών με:
Μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης των ωκεανών, με γνώμονα την βιωσιμότητα
Ενίσχυση των επενδύσεων σε επιστημονική έρευνα για την κατανόηση των επιπτώσεων των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Ανάπτυξη πρωτοβουλιών που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από θαλάσσιες δραστηριότητες, όπως η ναυτιλία και η αλιεία.
Ενισχυμένο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό με ενσωμάτωση μέτρων προσαρμογής και μείωσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Ανάπτυξη θαλάσσιων υποδομών για τις Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας.
Ενίσχυση της Ασφάλειας της Ναυσιπλοΐας για την αποφυγή περιβαλλοντικών κινδύνων.
Νομική δέσμευση για προστασία του 30% των θαλασσών μας, με στόχο να καταστεί το 10% των θαλάσσιων περιοχών υπό αυστηρή προστασία.
16. Βελτίωση της της συμμετοχής του κοινού και της πρόσβασης στην πληροφορία και
τη δικαιοσύνη.
Θα δεσμευτεί το κόμμα σας για τη βελτίωση της πρόσβασης του κοινού στην πληροφορία και την αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη;
Ο ΚΟΣΜΟΣ υποστηρίζει πλήρως την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως μία μοναδική πολιτική ευκαιρία για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που έχει μπροστά της η ανθρωπότητα. Ωστόσο πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι περιβαλλοντικές πολιτικές θα πάψουν να διαμορφώνονται πίσω από κλειστές πόρτες. Οι προσχηματικές διαβουλεύσεις, οι φωτογραφικές διατάξεις νόμων, οι «κρυφές» τροπολογίες, και οι συνεχείς τροποποιήσεις της νομοθεσίας αποτελούν κακή νομοθέτηση και βλάπτουν τη δημοκρατία μας.
Η πρόσβαση στην πληροφορία, ένα κατοχυρωμένο δικαίωμα στην Ευρώπη, συχνά δεν υπηρετείται σωστά και οι εθνικές αρχές σε αρκετές περιπτώσεις παρέχουν ανεπαρκή ή χρονικά περιορισμένη πρόσβαση στην πληροφόρηση. Ο ΚΟΣΜΟΣ δεσμεύεται να εργαστεί μαζί με άλλες πολιτικές δυνάμεις για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου πρόσβασης στην πληροφόρηση σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Στο πλαίσιο της επιδίωξης περισσότερης και βαθύτερης δημοκρατίας είναι αναγκαίο αυτό το νέο πλαίσιο που θα διασφαλίζει την ουσιαστική κοινωνική συμμετοχή στη διαβούλευση και την διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Επίσης, ο ΚΟΣΜΟΣ θα επιδιώξει την άρση των περιορισμών στο δικαίωμα των περιβαλλοντικών ΜΚΟ και των μεμονωμένων ατόμων να προσφεύγουν σε δικαστήρια, με προτάσεις για σταθερό χαμηλό κόστος προσφυγής σε όλα τα κράτη μέλη και δέσμευση για ενημερωτικές εκστρατείες και ψηφιακά εργαλεία σε όλα τα κράτη μέλη ώστε να παρέχεται πλήρης ενημέρωση στους πολίτες για τα δικα
ιώματα πρόσβασης στην πληροφόρηση και για το κόστος και τα βήματα προσφυγής στην δικαιοσύνη.
17. Προώθηση μιας δίκαιης και ισότιμης μετάβασης.
Δεσμεύεται το κόμμα σας για δίκαιη μετάβαση, ζητώντας μεγάλης κλίμακας επενδύσεις της ΕΕ για προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας, ανακαινίσεων και επανακατάρτισης/ επαναπασχόλησης;
Μία δίκαιη και συμπεριληπτική πράσινη μετάβαση προϋποθέτει μεγάλης κλίμακας επενδύσεις, αλλά και συνεκτικές στρατηγικές, με ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου, εφαρμογή καινοτόμων φορολογικών μέτρων και κινήτρων, ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο και επίσης, κατάλληλη εκπαίδευση, ενημέρωση και συνεργασία.
Τα προγράμματα καθαρής ενέργειας και ενεργειακής αποδοτικότητας πρέπει να πολλαπλασιαστούν και να συμπεριλάβουν μεγάλους αριθμούς δικαιούχων, με ε προτεραιότητα στην ανακαίνιση των κτιρίων, στην πρόσβαση σε καθαρή και ανανεώσιμη ενέργεια, στις επενδύσεις στις δημόσιες μεταφορές, στην ποδηλασία και το περπάτημα και τις σχετικές υποδομές, καθώς και στην ενεργειακή εκπαίδευση και κατάρτιση των πολιτών.
Εκτός από τις επενδύσεις απαιτούνται νομοθετικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις ώστε να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια και πρόσβαση στην πληροφορία. Χρειαζόμαστε φορολογία που θα επιβαρύνει τους ρυπαντές, και θα ενιχεύει τις καθαρές εναλλακτικές λύσεις. Επίσης, χρειάζονται κίνητρα για τη μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές και τεχνολογίες.
Το χρηματοδοτικό πλαίσιο πρέπει να είναι διαφανές ως προς τον τρόπο διανομής των χρηματοδοτήσεων και παράλληλα να προσφέρει επαρκή ευελιξία. Προτεραιότητα είναι η διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης, ώστε να μην υπάρχουν ανισότητες στην πρόσβαση στα οφέλη της μετάβασης, και η ενίσχυση των ομάδων που είναι περισσότερο ευάλωτες στις επιπτώσεις της μετάβασης.
Τέλος χρειάζεται δημιουργία δικλείδων ασφαλείας για τον αποκλεισμό χρηματοδότησης επιβλαβών δραστηριοτήτων.
18. Μείωση της επίδρασης της ΕΕ στην αποψίλωση των δασών.
Δεσμεύεται το κόμμα σας να μειώσει τον αντίκτυπο της ΕΕ στην αποψίλωση υποστηρίζοντας την επέκταση του πεδίου του Κανονισμού για τα προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης (EUDR) σε άλλες δασικές εκτάσεις, όπως σαβάνες και λιβάδια;
Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών αποτελούν σημαντικές αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της απώλειας βιοποικιλότητας. Θεωρώντας τη γεωργία ως βασική γενεσιουργό αιτία των προβλημάτων αυτών, ο Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1115 για προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης (EUDR), θέσπισε υποχρεωτικούς κανόνες για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης και τους εμπόρους που διαθέτουν στην αγορά της Ε.Ε. ή εξάγουν από αυτήν βασικά προϊόντα που περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του (βοοειδή, κακάο, καφές, ελαιοφοίνικας, σόγια και ξυλεία). Από αυτό το θεσμικό πλαίσιο, όμως, απουσιάζει η μέριμνα και για άλλα απειλούμενα οικοσυστήματα, με υψηλό απόθεμα άνθρακα και πλούσια βιοποικιλότητα, όπως τα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα, οι υγροβιότοποι, οι τυρφώνες και οι σαβάνες, τα οποία όμως είναι αναγκαία προκειμένου να αποφευχθεί η μετατόπιση της πίεσης από τις περιοχές αποψίλωσης προς αυτές τις περιοχές. Ιδιαίτερα μάλιστα στην περίπτωση των σαβανών, όπου τεράστιες περιοχές είτε καλλιεργούνται με δημητριακά, βαμβάκι και ζαχαροκάλαμο είτε έχουν μετατραπεί σε βοσκότοπους, με υπερβόσκηση βοοειδών, προβάτων και καμηλών που προκαλεί την ερημοποίησή τους.
Ο ΚΟΣΜΟΣ θα συμμετάσχει στο διάλογο και στις πολυμερείς προσπάθειες και θα επιδιώξει την την επέκταση του πεδίου του Κανονισμού, για τα προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης (EUDR) και σε άλλες δασικές εκτάσεις, όπως ενδεικτικά, οι σαβάνες και τα λιβάδια.
Ολόκληρο το ερωτηματολόγιο και οι απαντήσεις: